کاربرد نقوش گیاهی منطقه قاینات و تحول آن در نقاشی ایرانی

نقاشی از دیرباز، زینت بخش بسیاری از بناهای قبل از دوران اسلامی و همچنین بعد از آن بوده. در شهرستان قاینات نیز عناصر تزیینی، جزئی از آثار تاریخی بوده است. از نقوش استفاده شده می توان به نقوش گیاهی اشاره کرد. با وجود گسست های تاریخی و نفوذ فرهنگ های بیگانه، تحولات هنر ایران از پیوستگی و تداوم نسبی برخوردار بوده و وجوه اشتراکات صوری و مضمونی فراوانی در نقاشی ایرانی و دیگر آثار تاریخی دوره های مختلف مشاهده می شود. هنرمند ایرانی در فضایی نمادین به آفرینش می پردازد، بر این اساس، گاهی به شیوه ی کاملا مجرد و انتزاعی، گاه ملهم از واقعیت و پاره ای از اوقات با اغراق در ویژگی های واقعی، نقوش خاصی را با عملکردهای متفاوت به ظهور رسانده است. در چنین شرایطی نوع تزیینات و نقوش با چیدمان های متفاوت در آثار تاریخی شهرستان قاینات، می تواند پیوند و ارتباط با معانی و مفاهیم نامحسوس را فراهم آورد. با بررسی تحلیلی و شناسایی خاستگاه نقوش گیاهی در آثار تاریخی شهرستان قاینات و مطالعه ی تطبیقی کاربرد نقوش گیاهی در نقاشی های ایرانی، چنین نتیجه گیری شده است که ابداع و استفاده از نقوش و عناصر نمادین و تزیینی در دوره ها و در هنرهای مختلف، صورت مستقلی نداشته، بلکه هر کدام از طرح ها و نقش ها، سیر تحول تکاملی اشکال و نقوش طبیعی را بازنمایی می کند که همه ی انواع هنرهای ایرانی را در برمی گیرد. در دوران اسلامی، طرح ها و نقوش به صورت درشت و ضخیم عهد ساسانی مشاهده نمی شوند و از جنبه های تمثیلی به تدریج خارج شده و به صورت تزیینی تظاهر یافته است. عواملی از قبیل مکان و ماده و اجرا در شخصیت بخشودن به اثر نهایی، نقش تعیین کننده دارند. نقوش گیاهی علیرغم گوناگونی محیط و سایر مسائل ناحیه ای و غیره، شخصیت واحد و هستی یکپارچه ای را بخود گرفت. اختلافات اقلیمی، ناحیه ای و سرزمینی در کلیات هنرهای تزیینی، تعیین کننده نگردید.